مقدمه‌ای بر روش المان گسسته (DEM (Discrete Element Method

روش المان گسسته

مقدمه‌ای بر روش المان گسسته (DEM (Discrete Element Method

روش المان گسسته DEM (Discrete Element Method) یک مدل عددی با توانایی توضیح رفتار مکانیکی گروه ذرات است. این روش بر اساس استفاده از یک رویه عددی صریح است که اثر متقابل بین ذرات از طریق تماس و حرکت ذرات را ذره به ذره بررسی می‌کند. توانایی مدل DEM این اجازه را به کاربرمی‌دهد تا حرکت ذرات را به صورت جرم نقطه‌ای در حال حرکت در نظر بگیرد که شکل و حجم ذرات را شامل می‌شود.

Discrete Element Method, Spring-Dashpot Collision Law, Friction Collision Law, ANSYS Fluent, Discrete Phase Model

 


با استفاده از قانون دوم نیوتون، معادلات دیفرانسیل حاکم بر حرکت ذرات به صورت زیر می‌باشند:
images article CFD DEM 1

پیاده‌سازی روش DEM بر اساس نیروهایی است که در اثر برخورد ذرات ایجاد می‌شود (روش کرات نرم (soft-sphere approach)). ترم images article CFD DEM 02 شامل این نیروها می‌شود. نیروهای ایجاد شده بر اثر برخورد ذرات و بر اساس تغییر شکل ذرات تعریف می‌شود که با اندازه‌گیری همپوشانی بین جفت کره‌ها (شکل۱) یا بین کره و دیواره بدست می‌آید. از معادله ۱ انتگرال‌گیری در طول زمان می‌شود تا بر هم‌کنش ذرات بدست آید.

 images article CFD DEM 3:اندازه ثابت فنر نیروی تماسی نرمال برای برخورد یک جفت ذره از معادله زیر به دست می‌آید

images article CFD DEM 4

در رابطه بالا k ثابت فنر، D قطر پارسل (نماینده مجموعه ذرات)، images article CFD DEM 036 چگالی ذره، images article CFD DEM 037 سرعت نسبی بین دو ذره‌ برخوردکننده و images article CFD DEM 035 نسبت قطر برای همپوشانی مجاز است. زمان برخورد از رابطه images article CFD DEM 05 بدست می‌آید که m جرم  images article CFD DEM 06 پارسلمی‌باشد. در این مقاله سه قانون برخورد بررسی خواهد شد.

·       قانون برخورد فنری (Spring Collision Law)

برای قانون برخورد فنر خطی، بردار واحد images article CFD DEM 034 از ذره ۱ به ذره ۲ تعریف می‌شود:

 (۴)                                                                                                                                   images article CFD DEM 07
در رابطه ۴ images article CFD DEM 032 به ترتیب مکان ذرات ۱ و ۲ است. همپوشانی images article CFD DEM 033 که در حین برخورد کمتر از صفر است به صورت زیر تعریف می‌شود:

(۵)                                                                                                                                 images article CFD DEM 8

که images article CFD DEM 031  شعاع‌ ذرات ۱ و ۲ به ترتیب هستند. نیرویی که به ذره ۱ وارد می‌شود از رابطه زیر محاسبه می‌شود:

(۶)                                                                                                                                                            images article CFD DEM 09

و طبق قانون سوم نیوتون نیروی وارد شده به ذره ۲ برابر خواهد بود با:

 (۷)                                                                                                                                                           images article CFD DEM 010

·       قانون برخورد فنر-دمپری (Spring-Dashpot Collision Law)

برای قانون برخورد فنر-دمپر، یک ضریب فنر همانطور که قبلا اشاره شد، بعلاوه یک ضریب ارتجاعی  images article CFD DEM 030 برای ترم دمپر تعریف می‌شود images article CFD DEM 012

نیرویی که در این حالت به ذره ۱ وارد می‌شود به صورت زیر تعریف می‌شود:

(۸)                                                                                                                         images article CFD DEM 011

در رابطه ۸   images article CFD DEM 028 سرعت نسبی دو ذره است و images article CFD DEM 029 ضریب دمپینگ می‌باشد که از رابطه زیر بدست می‌آید:

(۹)                                                                                                                                             images article CFD DEM 013

در رابطه بالا images article CFD DEM 027 جرم کاهش یافته   images article CFD DEM 014  مقیاس زمان برخورد می‌باشد.


نیروی وارد شده به جسم دوم نیز همانند معادله ۷ خواهد بود.

·       قانون برخورد اصطکاکی (Friction Collision Law)

قانون برخورد اصطکاکی بر اساس معادله اصطکاک کولمب می‌باشد که به صورت زیر تعریف می‌شود:

(۱۰)                                                                                                                                   images article CFD DEM 015
که ضریب اصطکاک و  اندازه نیروی نرمال در راستای مرکز دو ذره است. جهت نیروی اصطکاکی در خلاف حرکت مماس نسبی است و ممکن است نیروی اصطکاکی به دو دلیل مانع از به حساب آوردن حرکت مماس نسبی بین دو ذره می‌شود: ۱) اندازه مومنتوم مماسی ۲) اندازه سایر نیروهای مماسی (همانند مولفه‌ های مماسی نیروی درگ و گرانشی).

ضریب اصطکاک تابع اندازه سرعت مماس نسبی ذرات است:

 images article CFD DEM 16

(۱۱)

در روابط ۱۱، images article CFD DEM 024 ضریب اصطکاک چسبندگی، images article CFD DEM 023 ضریب اصطکاک لغزشی،  images article CFD DEM 017 ضریب اصطکاک حد سرعت بالا، images article CFD DEM 022 سرعت لغزشی images article CFD DEM 019 حد سرعت ذره می‌باشد که برای سرعت‌های بالا images article CFD DEM 018 به images article CFD DEM 017 نزدیک می‌شود و در نهایت images article CFD DEM 021 پارامتری است که تعیین می‌کند images article CFD DEM 018 با چه سرعتی به images article CFD DEM 017 نزدیک می‌شود.

در نرم‌افزار DEM ،ANSYS Fluent جزوی از مدل DPM)Discrete Phase Model) می‌باشد. مدل DEM برای شبیه‌سازی مواد دانه دانه مناسب می‌باشد. این نوع شبیه‌سازی با نسبت حجمی بالای ذرات مشخص می‌شود که تعامل ذره به ذره مهم است. ذکر این نکته ضروری است که تعامل جریان سیال با ذره ممکن است حائز اهمیت باشد یا نباشد. کاربردهای معمول مدل DEM شامل هاپرها، رایزرها و بسترهای سیال می‌باشد. از محدودیت‌های این روش در نرم‌افزار ANSYS Fluent می‌توان به عدم امکان استفاده از DynamicMesh، Periodic Boundaries  و شرط مرزی تنش برشی در دیواره اشاره کرد.

منابع

[۱] P. A. Cundall and O. D. L. Strack. “A Discrete Numerical Model for Granular Assemblies”. Geotechnique. ۲۹٫ ۴۷–۶۵٫ ۱۹۷۹٫

[۲]ANSYS FLUENT User’s Guide

به این مطلب امتیاز دهید.